W 2000 roku rząd chiński rozpoczął wdrażanie strategii Going Global (Go Out), której celem było zachęcanie do bezpośrednich inwestycji zagranicznych i promowanie chińskiego eksportu. Pokłosiem powyższej strategii, jest szeroko komentowana ostatnimi laty Inicjatywa Pasa i Szlaku (IPS). Składa się ona z koncepcji Ekonomicznego Pasa Jedwabnego Szlaku i Morskiego Szlaku XXI w. Obie te koncepcje mają swoje źródło w historycznym Jedwabnym Szlaku. Zostały one przedstawione światu przez Xi Jinpinga we wrześniu 2013 roku podczas przemówienia w Kazachstanie. W Polsce jest ona również znana jako Jeden Pas i Jedna Droga (ang. One Belt, One Road – OBOR) lub Nowy Jedwabny Szlak.
Finalnie projekt ten zrzesza 65 państw. Chiny podpisały do tej pory memoranda z 40 krajami, a z kolejnymi 40 umowy o współpracy. Łącznie ponad 100 państw i organizacji wyraziło swoje poparcie dla Inicjatywy Pasa i Szlaku.
Przebieg szlaków handlowych w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku
Podstawą Inicjatywy Pasa i Szlaku jest transport kolejowy i morski a w dalszej perspektywie drogowy. Największa część funduszy i wysiłków jest skierowana na budowę lub modernizację istniejących już linii kolejowych oraz stworzenie odpowiedniej infrastruktury (m.in. modernizacja portów) dla sprawnego transportu morskiego.
Głównymi szlakami kolejowymi mającymi połączyć Europę i Azję jest przebiegający przez Kazachstan, Rosję i Białoruś korytarz północny oraz przechodzący przez Tadżykistan, Iran i Turcję korytarz południowy. Noszą one nazwę Nowego Euroazjatyckiego Mostu Lądowego. Oba korytarze mają mieć swój koniec w Rotterdamie oraz posiadać odpowiednie odnogi łączące je z Londynem i Madrytem.
Szlak morski z kolei, ma rozpoczynać się w południowo-wschodnich Chinach i biec wzdłuż wybrzeży Azji Południowo-Wschodniej, przez cieśninę Malakka, Ocean Indyjski, Róg Afryki, Kanał Sueski aż do portu w Pireusie i Wenecji, a później drogami lądowymi również do Rotterdamu.
W ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku na terenie Europy i Azji są także modernizowane lub budowane gazociągi i ropociągi.
Jakie są głównie założenia Nowego Jedwabnego Szlaku?
Główne założenia tej inicjatywy to m.in. zwiększenie wymiany handlowej i inwestycji między krajami zaangażowanymi a ChRL. Ponadto planuje się stworzenie ogromnego rynku zbytu obejmującego 63% światowej populacji oraz, co najbardziej znaczące dla konsumentów, zwiększenie prędkości przepływu towarów.
Aktualnie transport z Chin drogą morską zajmuje około miesiąca, transport kolejowy trwa o co najmniej połowę krócej, nie wspominając o transporcie lotniczym, który jest bardzo drogi. Po całkowitej finalizacji projektu wizja otrzymania paczki z Chin w zaledwie kilka dni brzmi bardzo obiecująco.
Chińscy oficjele określają Inicjatywę Pasa i Szlaku jako „nowe otwarcie” w relacjach handlowych oparte na równych zasadach i koncepcji win-win.
Nowy Jedwabny Szlak obejmie swym zasięgiem aż 4,4 mld osób mieszkających w ponad 60 krajach. Stanowi to jedną trzecią całkowitej światowej gospodarki i ponad 60% światowej populacji. Wstępne analizy mówią, że Inicjatywa Pasa i Szlaku w przyszłości pozwoli na wygenerowanie 55% światowego PKB.
Z czego finansowana jest Inicjatywa Pasa i Szlaku?
Inicjatywa Pasa i Szlaku jest finansowana ze specjalnie stworzonych w tym celu funduszy inwestycyjnych i instytucji. Są to Fundusz Jedwabnego Szlaku z kapitałem w wysokości 40 mld USD i Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB), którego kapitał szacowany jest na 100 mld USD, z czego 26% wpłaciła strona chińska. Bank ten zrzesza łącznie 70 państw, w tym Polskę, która w 2016 r. wpłaciła na jego poczet 830 mln USD. Dodatkowe finansowanie zapewnia również działający od 2015 roku Nowy Bank Rozwoju, zrzeszający kraje należące do BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, RPA i Chiny) z kapitałem na poziomie 50 mld USD.
Rola Polski w Nowym Jedwabnym Szlaku
Polska ze względu na swoje położenie geograficzne wydaje się być bardzo ważnym elementem całej inicjatywy. Powyższa mapa wyraźnie pokazuje, że szlaki lądowe przebiegać będą przez nasz kraj. Będąc zewnętrzną granicą UE, to właśnie u nas ma się odbywać kontrola celna, a następnie dystrybucja tych dóbr po całej Europie. Możemy niejako przejąć rolę „bramy” na rynek europejski. Inicjatywa Pasa i Szlaku może połączyć się z liczną siecią transeuropejskich korytarzy handlowych przebiegających przez nasz kraj.
Na naszą korzyść przemawia też odpowiednia infrastruktura kolejowa, sprzyjające warunki biznesowe, duża ilość specjalistów i stabilna sytuacja polityczna.
Pociąg relacji Chengdu-Łódź, który kursuje regularnie od 2013 roku, a od 2016 roku pod logiem China Railway Express stał się swoistym symbolem współpracy polsko-chińskiej w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku. Niemniej jednak, na terenie Polski mają miejsce inne, równie interesujące przedsięwzięcia.
Pod koniec ubiegłego roku skończono budowę największego terminala intermodalnego (kontenerowego) PKP Cargo w Poznaniu. Ogłoszono również przetarg na modernizację centrum logistycznego w graniczących z Białorusią Małaszewiczach – jednego z największych „suchych” portów w Europie. W listopadzie 2018 roku spółka PKP LHS podpisała ze stroną chińską umowę o przewozie kontenerów na trasie Chengdu-Sławków. Trasa ma osiągnąć pracę operacyjną w 2019 roku, a do projektu stopniowo mają zostać włączone miasta Chongqing, Xi’an i Wuhan. W planach jest również tworzenie kolejnych centrów logistycznych i hubów przeładunkowych.
Efekty współpracy w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku
Xi Jinping w trakcie swojego przemówienia w Pekinie w maju 2017 roku podsumował efekty ostatnich 4 lat współpracy w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku następującymi słowami: „Wartość łącznych obrotów handlowych pomiędzy Chinami i innymi państwami należącymi do Inicjatywy Pasa i Szlaku w latach 2014-2016, przekroczyła 3 biliony USD, zaś wartość inwestycji w tych krajach przekroczyła 50 mld USD. Firmy chińskie utworzyły około 56 stref gospodarczych w ponad 20 krajach, płacąc podatki w tychże krajach, o łącznej wartości 1,1 mld dolarów (tworząc także w tych krajach 180 000 miejsc pracy)” .
Inicjatywa Pasa i Szlaku jest projektem, którego odpowiednika próżno szukać na kartach historii. Ogromny obszar, który ma objąć i ilość państw, które współpracują w ramach tego projektu sprawia, że jest to przedsięwzięcie niezwykle trudne i czasochłonne. Całkowita jego realizacja może jednak przynieść wszystkim stronom, w tym Polsce, ogromne korzyści.
