Współczesny krajobraz gospodarczy niestety nadal w dużej mierze naznaczony jest licznymi problemami, związanymi między innymi z nadmierną eksploatacją zasobów naturalnych oraz wykorzystywaniem społeczności z krajów rozwijających się. Jednocześnie jednak świadomość społeczna konsumentów dotycząca pochodzenia kupowanych produktów nieustannie wzrasta. Klienci coraz częściej „głosują swoim portfelem” i decydują się na wyroby z ekologicznych, etycznych źródeł. Aby zwiększyć atrakcyjność sprzedawanych dóbr możemy starać się o uzyskanie oznakowania FAIRTRADE, potwierdzającego zrównoważone i humanitarne pochodzenie oferowanych przez nas wyrobów.
Czym jest FAIRTRADE?
Fairtrade (dosłownie: „sprawiedliwy handel”) to jeden z systemów certyfikacji produktów spożywczych, tekstyliów czy metali szlachetnych, którego zadaniem jest poprawa sytuacji producentów rolnych w krajach Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Afryki, Azji Południowo-Wschodniej oraz Oceanii. Skupiając się na zapewnieniu bardziej godziwych warunków pracy oraz uczciwych warunków handlowych dla drobnych rolników i pracowników, Fairtrade zapewnia producentom szansę na rozwój, poprawę swojego bytu oraz zwiększenie jakości produktów.
Rodzaje Symboli FAIRTRADE
Choć jednym z najczęściej certyfikowanych produktów Fairtrade jest kawa, to gama dóbr, które mogą otrzymać oznakowanie sprawiedliwego handlu jest niezwykle szeroka. Symbol Fairtrade możemy odnaleźć między innymi na takich wyrobach jak:
- produkty spożywcze (np. banany, ryż, kakao, cukier, miód, orzechy, wino)
- bawełna
- kamienie szlachetne, metale szlachetne.
Co ważne, w zależności od rodzaju produktu, stosuje się różne oznaczenia Fairtrade. Zaliczamy do nich:
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE na czarnym tle
Umieszczany na produktach jednoskładnikowych, które są fizycznie identyfikowalne, m.in.:
- banany
- orzechy
- kawa.
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE na czarnym tle ze strzałką
Umieszczany na produktach wieloskładnikowych (np. płatki śniadaniowe, czekolada), z zaznaczeniem, że wszystkie składniki produktu są pozyskiwanie zgodnie z zadami Fairtrade. Znak ten może być również wykorzystywany przy produktach jednoskładnikowych, które zostały pozyskanie zgodnie z zasadami bilansu masy (między innymi soki owocowe, herbaty).
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE na białym tle
Stosowany dla produktów wieloskładnikowych, w których tylko niektóre składniki zostały pozyskane zgodnie z zasadami Fairtrade (np. kakao). Symbol ten można stosować jedynie kiedy 100% tego składnika w produkcie zostało pozyskanych zgodnie z Fairtrade; jego nazwa pojawia się wtedy w miejscu, gdzie na grafice widnieje napis „INGREDIENT”.
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE na czarnym tle dla złota
Stosowany dla dóbr zawierających złoto, których cała zawartość złota w produkcie posiada certyfikat Fairtrade i jest fizycznie identyfikowalna. Boczny pasek z napisem „GOLD” symbolizuje, że oznakowanie Fairtrade dotyczy jedynie złota w produkcie, więc wyrób może składać się również z innych materiałów, takich jak na przykład kamienie szlachetne.
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE na czarnym tle dla bawełny
Stosowany na produktach, składających się przynajmniej w 50% z bawełny, w których 100% bawełny posiada certyfikat Fairtrade. Podobnie jak w przypadku znaku Fairtrade dla złota, boczny pasek oznacza, że jedynie bawełna ma certyfikat Fairtrade, a nie cały produkt.
Znak certyfikacyjny FAIRTRADE dla produkcji tekstyliów
Znak Fairtrade dla produkcji tekstyliów poświadcza zarówno, że produkt spełnia wymogi Standardu Fairtrade, dotyczące warunków pracy osób zatrudnionych przy produkcji tekstyliów, jak i ich pochodzenia; symbol ten swoim na produkcie mogą umieścić jedynie przedsiębiorcy, którzy pozyskują tekstylia z certyfikowanego łańcucha dostaw. Ponadto tekstylia oznaczone znakiem Fairtrade muszą być wykonane z bawełny Fairtrade lub innych, odpowiedzialnie pozyskiwanych włókien.
Jak uzyskać oznakowanie FAIRTRADE?
Należy podkreślić, że jednostką wydającą certyfikaty Fairtrade jest niezależna organizacja FLOCERT, a nie organizacja Fairtrade Polska.
Firmy, które chcą uzyskać certyfikację FAIRTRADE, mogą to zrobić poprzez skierowanie aplikacji o przyznanie certyfikatu Fairtrade do organizacji FLOCERT, umieszczenie opłaty aplikacyjnej i przyjęcie w firmie audytorów FLOCERT, którzy przeprowadzą inspekcję procesu produkcyjnego oraz handlowego. Po ukończonej wizycie, audytorzy przeanalizują zgromadzone dane oraz napiszą raport, oceniający zgodność z wszystkimi wymaganiami Fairtrade.
Ile jest ważny znak FAIRTRADE?
Jeśli wynik raportu będzie pozytywny, firma aplikująca otrzyma oficjalny certyfikat, ważny na okres 3 lat i będzie mogła zacząć oznaczać swoje wyroby symbolem Fairtrade.
Jakie aspekty procesu brane są pod uwagę przy wydawaniu certyfikatu Fairtrade?
Jako że głównym celem organizacji Fairtrade jest ochrona praw grup narażonych na nieuczciwą eksploatację, proces uzyskania oznakowania dóbr symbolem Fairtrade skupia się przede wszystkim na kontroli warunków wymiany handlowej na linii rolnik – przedsiębiorca.
Aby móc posługiwać się certyfikatem Fairtrade, producenci oraz firmy zajmujące się obrotem produktów Fairtrade, muszą spełniać odpowiednie standardy, do których zaliczamy:
Zapewnienie ceny minimalnej
Produkty handlu Fairtrade muszą posiadać zagwarantowaną cenę minimalną, ustaloną na poziomie, który zapewni spółdzielniom rolniczym stabilność dochodów i ochronę przed nagłymi spadkami cen na rynku.
Zapewnienie premii
Kupcy produktów Fairtrade zobowiązani są zapewnić Premię Fairtrade, czyli dodatkowe środki, które umożliwiają rolnikom oraz pracownikom finansowanie wybranych przez siebie projektów rozwojowych w obszarze biznesowym, bądź społecznym (np. modernizację gospodarstw).
Zapewnienie możliwości prefinansowania/kredytów
Program Fairtrade kładzie również nacisk na zachowanie długotrwałych relacji handlowych oraz dostępu do funduszy dla producentów. Z tego powodu kupcy Fairtrade zobowiązani są do przekazywania zaliczek na prośbę producentów.
Zapewnienie odpowiednich warunków socjalnych
Każdy z kupców Fairtrade ma za zadanie zapewnić producentom rolnym odpowiednie warunki socjalne, takie jak:
- ochronę praw kobiet i przeciwdziałanie ich dyskryminacji
- zakaz pracy przymusowej i zatrudniania dzieci
- wolność zrzeszania się
- gwarancję bezpieczeństwa i ochronę zdrowia dla pracowników.
- Zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska
Producenci rolni zobowiązani są do oceny swojego negatywnego oddziaływania na środowisko oraz zaplanowania procesu jego minimalizacji (np. poprzez stopniowe odejście od użycia środków chemicznych). Ponadto, stosowanie GMO przy produkcji rolnej jest całkowicie zabronione.
Czy produkty FAIRTADE są bardziej popularne?
Według badań przeprowadzonych przez FAIRTRADE AMERICA w 2020 roku, ponad 1/3 kupujących, ze względu na swoje przekonania etyczne, była skora wybrać droższy produkt Fairtrade zamiast jego tańszego odpowiednika. Dlatego certyfikacja Fairtrade powinna szczególnie zainteresować producentów oraz handlarzy chcących zwiększyć atrakcyjność swoich produktów i przyciągnąć nowych konsumentów.
Szczegółowe informacje nt. oznakowania Fairtrade oraz procesu uzyskania certyfikacji Fairtrade dostępne są na stronie fairtrade.org.pl.
