Na całym świecie utworzono wiele tak zwanych specjalnych stref ekonomicznych (SSE), które stanowią wyodrębnioną administracyjnie część terytorium kraju, gdzie można prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach. Zobacz jak prezentują się specjalne strefy ekonomiczne na świecie.
Specjalne strefy ekonomiczne – geneza
Specjalne strefy ekonomiczne obejmują zazwyczaj obszary ważnych węzłów transportowych, takich jak duże porty morskie, międzynarodowe lotniska i inne lokalizacje o silnych powiązaniach transportowych, Można również wyróżnić SSE, które są zawierane między państwami. Pierwsza strefa ekonomiczna była znana jako „wolna strefa” lub “strefa wolnego handlu”.
Zainteresowanie tworzeniem specjalnych stref ekonomicznych na świecie rozpoczęło się w latach 60. XX wieku i zaczęło gwałtownie rosnąć w latach 80. Obecnie na świecie istnieje już ponad 5400 SSE, z czego szacuje się, że aż 1000 powstało w przeciągu ostatnich 5 lat.
Czym są strefy wolnego handlu?
Strefy wolnego handlu są rodzajem specjalnej strefy ekonomicznej. Pełnią rolę wyznaczonych obszarów gospodarczych wolnych od opłat związanych z handlem, takich jak cła i podatki. Oznacza to, że na ich obszarze wytwarzanie, przechowywanie i obsługa towarów podlega różnym preferencjom celnym.
Gdzie znajdują się SSE?
Od czasów II wojny światowej motorami globalnego handlu gospodarczego były przede wszystkim Europa i Stany Zjednoczone. Z tego względu większość SSE znajduje się właśnie na ich terytoriach. Jednak w ostatnim czasie można zauważyć znaczącą zmianę w globalnym handlu. Coraz większą popularnością cieszą się bowiem wschodzące rynki takie jak: Afryka, Dubaj, Indie czy Singapur.
Korzyści stref wolnego handlu
Strefy wolnego handlu zaprojektowano w celu stymulowania wzrostu gospodarczego, dlatego też na ich obszarze często oferowane są różnego rodzaju ulgi. Do głównych zalet tworzenia SSE zalicza się:
- promocję możliwości handlowych i biznesowych;
- pobudzenie wymiany handlowej między państwami;
- niskie koszty logistyki;
- zmniejszenie biurokracji;
- wzrost zysków z wymiany walut;
- nowe możliwości zatrudnienia;
- zniesienie barier w eksporcie towarów;
- większą swobodę inwestycyjną;
- zróżnicowanie biznesu;
- ekspansję zagraniczną.
Wady stref wolnego handlu
Chociaż specjalne strefy ekonomiczne dają wiele możliwości, to również stwarzają zagrożenie, zwłaszcza w przypadku mniej rozwiniętych krajów.
- Zagrożenie dla własności intelektualnej – kopiowanie pomysłów i sprzedawanie ich jako podróbki. Dotyczy to zwłaszcza krajów, w których nie ma przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej.
- Niezdrowe warunki pracy – braki w przepisach dotyczących ochrony pracy.
- Zmniejszenie wpływów z podatków.
Przykłady najbardziej znaczących SSE na świecie
1. Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA)
- Kraje: USA, Kanada, Meksyk.
2. Umowa o wolnym handlu między Japonią a UE
- Kraje: Unia Europejska i Japonia;
- Japonia planuje znieść cła na 97% towarów importowanych z krajów UE – w szczególności na produkty spożywcze i produkty rolne (przede wszystkim na ser i wino). Kraje UE mają natomiast stopniowo otwierać się na japoński rynek motoryzacyjny.
3. Afrykańska Kontynentalna Strefa Wolnego Handlu (AfCFTA)
- Największa pod względem ludności umowa o wolnym handlu.
- 52 kraje Unii Afrykańskiej: Algieria, Angola, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Dżibuti, Egipt, Eswatini, Etiopia, Gabon, Gambia, Ghana, Gwinea, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Kamerun, Kenia, Komory, Kongo, Lesotho, Liberia, Libia, Madagaskar, Malawi, Mali, Maroko, Mauretania, Mauritius, Mozambik, Namibia, Niger, Południowa Afryka, Republika Środkowoafrykańska, Republika Zielonego Przylądka, Rwanda, Reunion, Sahara Zachodnia, Senegal, Seszele, Sierra Leone, Somalia, Sudan, Sudan Południowy, Tanzania, Togo, Tunezja, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Zambia, Zimbabwe.
4. Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej
- Kraje: Brunei, Indonezja, Malezja, Filipiny, Singapur, Tajlandia, Wietnam, Laos, Birma, Kambodża.
5. Jednolity rynek Unii Europejskiej (EU single market)
- Kraje: 27 krajów Unii Europejskiej, Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria.
6. Specjalne strefy ekonomiczne w Chinach
Obecnie w Chinach istnieje w sumie 12 specjalnych stref ekonomicznych. Pierwszą strefę wolnego handlu utworzono w 2013 roku w Szanghaju. Poza nią wyróżniamy również SSE: Fujian, Tianjin, Guangdong, Chongqing, Henan, Hubei, Liaoning, Shaanxi, Sichuan, Zhejiang, Hainan.
