Transport lotniczy

Jednym z kluczowych elementów importu oraz eksportu jest transport ładunku do miejsca przeznaczenia. W przypadku przewozu towarów z odległych krajów, np. wschodnioazjatyckich, dostępne są przede wszystkim fracht lotniczy, morski oraz kolejowy. W artykule charakteryzujemy transport lotniczy – zdecydowanie najszybszy, ale i najdroższy z wymienionych.

Specyfika frachtu lotniczego

Transport lotniczy to najnowocześniejsza i najbardziej dynamiczna gałąź transportu, pozwalająca na przewóz ładunku w najkrótszym możliwym czasie. Ze względu na specyfikę tego rodzaju transportu, jest on stosowany przede wszystkim w przypadku przewozu towarów łatwo psujących się, o wysokiej wartości lub pilnie potrzebnych.

Cechą wyróżniającą fracht lotniczy spośród pozostałych środków transportu jest przede wszystkim czas przewozu – transport ładunku z Chin do Europy może trwać od 3 do około 7 dni w zależności od wybranej usługi, przy czym średnia to 5 dni roboczych. Dla porównania, transport morski zajmie w tym przypadku około miesiąca. Za oszczędnością czasu idą jednakże stosunkowo wysokie koszty, które omówimy w dalszej części artykułu.

Każdego roku drogą powietrzną przewożonych jest kilkadziesiąt milionów ton ładunku. W dowolnym momencie nad kulą ziemską znajduje się od 8 do 20 tysięcy samolotów pasażerskich i towarowych (liczba waha się w zależności od pory roku i dnia). Skalę rozwoju transportu lotniczego pomaga zobrazować sobie aktualizowana na żywo mapa lokalizacji samolotów różnego rodzaju z Flightradar24.

Etapy transportu lotniczego

W większości przypadków przeprowadzenie transportu lotniczego zleca się odpowiedniej firmie spedycyjnej. Warto jednak wiedzieć, jakie kroki składają się na proces przewozu:

1. dostarczenie ładunku od dostawcy na lotnisko;
2. odprawa celna w miejscu nadania;
3. załadunek i transfer na lotnisko docelowe;
4. wyładunek i odprawa celna w kraju docelowym – po weryfikacji odpowiednich dokumentów i uiszczeniu opłat ładunek będzie zwolniony;
5. transport ładunku z lotniska do odbiorcy.

Rodzaje transportu lotniczego

Przewóz towarów drogą lotniczą możemy podzielić przede wszystkim ze względu na sposób organizacji:

• konsolidacja – wiele różnych przesyłek umieszczonych w jednym locie. Jest to metoda najatrakcyjniejsza finansowo, jednakże może wydłużyć czas realizacji o kilka dni (z powodu oczekiwania, aż zbierze się odpowiednia ilość przesyłek);
• indywidualne warunki (back-to-back, direct service) – przesyłki podróżują w luku bagażowym samolotu odbywającego lot liniowy. W tym przypadku obowiązują ograniczenia gabarytowe, szczególnie jeśli interesuje nas najtańsza opcja – umieszczenie standardowej paczki ULD (Unit Load Device) w przedniej części samolotu (wymiary paczki około 307 x 213 x 193 cm). Zaletą jest tu możliwość dobrania lotu bezpośredniego do miejsca przeznaczenia;
• czarter – zdecydowanie najdroższa i najrzadziej spotykana wśród małych firm forma, w której cały samolot wynajmowany jest do przewozu konkretnego ładunku, opłacić należy przelot w obie strony.

Kolejne kategorie dotyczą rodzaju ładunku:

• ładunek zwykły – towary nieobjęte restrykcjami, takie jak np. odzież, dodatki czy niektóre typy elektroniki;
• ładunek specjalny – towary objęte restrykcjami, czyli w zależności od linii lotniczej np. baterie litowo-jonowe, dzieła sztuki czy powerbanki, których przewóz może być dopuszczony jedynie pod ścisłym nadzorem i za zgodą przewoźnika.

Zalety i wady transportu lotniczego

Przed zdecydowaniem się na transport lotniczy warto być świadomym, jakie zalety i wady posiada ten rodzaj przewozu i na podstawie własnej sytuacji podjąć decyzję. Do mocnych stron transportu lotniczego zaliczamy:

• szybkość,
• łatwą dostępność (szczególnie ważne w krajach bez dostępu do morza),
• łatwość śledzenia przesyłki – w zasadzie można na żywo obserwować położenie swojego ładunku,
• ochronę delikatnego i cennego ładunku przed uszkodzeniem (o ile jest prawidłowo zapakowany).

Z kolei wśród wad frachtu lotniczego znajdują się:

• wysoki koszt,
• spora ilość towarów podlegających restrykcjom lub zakazowi przewozu,
• szkodliwość dla środowiska,
• mniejsza ładowność, niż w przypadku innych środków transportu.

Transport lotniczy – koszt

Koszt transportu lotniczego zazwyczaj wyliczany jest na podstawie taryfy i wagi ładunku. Wyjątek stanowi sytuacja, w której ma on niestandardowe wymiary i wysoki stosunek objętości do masy – w takim przypadku pod uwagę zostanie wzięta waga wolumeryczna. Jest ona liczona w różny sposób przez przewoźników, np. jako objętość w centymetrach sześciennych dzielona przez 5000 lub objętość w kubikach (CBM) pomnożona przez 167. Bardziej opłacalne jest więc zazwyczaj przewożenie bardziej „zwartych” przesyłek.

Poniżej przedstawiamy przykładowe stawki na przewóz lotniczy:

1. Chiny – Polska
   • Shantou, Guangdong – Łódź, 0,03 CBM i 15 kg ≈ 285 USD
   • Shenzhen – Warszawa, 45 kg ≈ 637 USD
   • Pekin – Jasień, 0,44 CBM i 76 kg ≈ od 870 do 1000 USD
   • Yiwu – Łódź, 2 CBM i 260 kg ≈ 1876 USD
2. Inne kierunki
   • Istambuł – Johannesburg, 0,25 CBM ≈ 310 USD
   • Casablanca – Łódź, 1,54 CBM i 335 kg ≈ od 1700 do 2050 USD
   • Istambuł – Toronto, 2,11 CBM i 310 kg ≈ 2750 USD
   • Los Angeles – Warszawa, 4,34 CBM i 838 kg ≈ 3570 USD

Należy pamiętać, że opłacenie przelotu to nie jedyny koszt. Oprócz tego czeka nas jeszcze opłacenie cła i VATu, które naliczane są od sumy wartości towarów i opłaty za przewóz. Wynika z tego, że podatek będzie wyższy w przypadku kosztownego przewozu. Dlatego też transport wyrobów o niskiej wartości pieniężnej drogą lotniczą może okazać się nieopłacalny.

Warto też sprawdzić, co składa się na cenę przewozu oferowaną przez spedytora. Często nie zawiera ona dodatkowych kosztów, takich jak opłata paliwowa, które zobowiązani będziemy uiścić.

Najważniejsze lotniska i linie

Świat

Spośród 20 największych lotnisk świata (ze względu na ruch towarowy wyrażony w tonach), jedynie cztery to lotniska europejskie. Na czele stawki od 10 lat niezmiennie plasuje się Hong Kong International Airport. Poniżej przedstawiamy 5 największych cargo lotnisk świata:

1. Hong Kong International Airport (4,8 mln ton przeładunku w 2019 r.) – lotnisko znajduje się na wyspie Chek Lap Kok w Specjalnym Regionie Administracyjnym Chin, Hongkongu. Obsługuje loty zarówno pasażerskie, jak i towarowe. Jest to kluczowy węzeł komunikacyjny dla takich linii, jak Cathay Pacific Cargo, Air Hong Kong, Hong Kong Airlines Cargo czy UPS Airlines.
2. Memphis International Airport (4,3 mln ton przeładunku w 2019 r.) – znajdujące się niedaleko Downtown Memphis w USA lotnisko jest m.in. globalnym centrum firmy kurierskiej FedEx Express. Do 2009 roku to właśnie Memphis International Airport zajmowało pierwsze miejsce na liście największych towarowych lotnisk świata. Obsługuje ono także pasażerów. Bazują na nim takie linie cargo, jak DHL Aviation, FedEx Express, FedEx Feeder oraz UPS Airlines.
3. Shanghai Pudong International Airport (3,6 mln ton przeładunku w 2019 r.) – jeden z czołowych portów lotniczych Azji Wschodniej i główny hub dla takich linii, jak China Eastern Airlines, Shanghai Airlines i Air China. Poza tym jest to kluczowy punkt na mapie Azji dla linii FedExu, UPS i DHL. Shanghai Pudong International Airport obsługuje też w Chinach najwięcej pasażerów lotów międzynarodowych.
4. Louisville International Airport (2,8 mln ton przeładunku w 2019 r.) – cywilno-wojskowe lotnisko zlokalizowane w amerykańskim Louisville. Obsługuje przede wszystkim międzynarodowe loty towarowe, a nie pasażerskie. Jest to jeden z głównych hubów UPS Airlines, a obsługuje również linie Air Cargo Carriers, Ameriflight, FedEx Express i SkyLink Express.
5. Incheon International Airport (2,8 mln ton przeładunku w 2019 r.) – największe lotnisko w Korei Południowej, cenione na świecie za czystość i sprawną organizację. Stanowi koreańskie centrum dla takich linii, jak Air Incheon, FedEx Express, China Eastern Airlines czy Korean Air.

Aż 5 z 20 największych lotnisk towarowych świata znajduje się w Chinach, Hongkongu i na Tajwanie. Są to: Hong Kong International Airport, Shanghai Pudong International Airport, Taiwan Taoyuan International Airport, Beijing Capital International Airport oraz Guangzhou Baiyun International Airport.

Europa

Strategiczne porty lotnicze zlokalizowane w Unii Europejskiej to z kolei:

1. Charles de Gaulle Airport (Francja, 2,1 mln ton przeładunku w 2019 r.) – znajdujące się około 20 kilometrów od Paryża, lotnisko to jest europejskim liderem lotniczego cargo. Kluczowe m.in. dla Air France Cargo, FedEx Express, Korean Air Cargo, UPS Airlines, Emirates SkyCargo czy China Cargo Airlines.
2. Frankfurt am Main International Airport (Niemcy, 2,1 mln ton przeładunku w 2019 r.) – lotnisko w Frankfurcie nad Menem w poprzednich latach częstokroć zajmowało pierwsze miejsce w Europie. Jest to główny hub linii Lufthansa Cargo i ważne centrum transportowe m.in. dla Air China Cargo, Asiana Cargo, Cathay Pacific Cargo, FedEx Express, Turkish Cargo czy Etihad Cargo.
3. London Heathrow International Airport (Wielka Brytania, 1,7 mln ton przeładunku w 2019 r.) – lider w ruchu pasażerskim Europy i drugie lotnisko na świecie pod względem liczby pasażerów międzynarodowych. W kwestii ruchu cargo jest to ważny partner dla linii Cathay Pacific Cargo, Emirates SkyCargo, Etihad Cargo, Korean Air Cargo, Qatar Airways Cargo oraz Singapore Airlines Cargo.
4. Amsterdam Airport Shiphol (Holandia, 1,6 mln ton przeładunku w 2019 r.) – wiodące lotnisko Holandii, hub linii KLM Cargo. Obsługuje wielu różnych przewoźników cargo, m.in. DHL Aviation, Air China Cargo, FedEx Express czy China Southern Airlines Cargo.

Bezpośrednie loty towarowe z Azji do Polski cieszą się coraz większą popularnością, jednak nie są jeszcze szczególnie powszechne, w związku z czym można brać pod uwagę przeładunek w jednym z większych portów lotniczych Europy. Największe terminale cargo w Polsce to Lotnisko Chopina w Warszawie i port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Dynamicznie rozwija się także Waimea Cargo Terminal Rzeszów-Jasionka. Linie cargo łączące Polskę z Azją to m.in. LOT oraz UPS Airlines.

Transport lotniczy a Incoterms

Transport towarów ściśle związany jest z Incoterms, czyli Międzynarodowymi Regułami Handlu. Wytyczają one zakres odpowiedzialności, podział kosztów i obowiązków pomiędzy kupującego a sprzedającego. Doświadczeni przedsiębiorcy decydują się czasem na rozwiązania przenoszące większą część odpowiedzialności na nich samych, ale równocześnie obniżające koszty.

W przypadku transportu lotniczego mogą obowiązywać EXW, FCA, CPT, CIP, DPU, DAP lub DDP. Największa odpowiedzialność nabywcy zachodzi w przypadku EXW i FCA, natomiast najmniejsza – przy zastosowaniu DPU, DAP i DDP.

Pakowanie towarów do transportu lotniczego

Odpowiednie opakowanie ładunku to podstawa jego ekonomicznego i bezpiecznego dowiezienia. Po pierwsze, ważne, aby elementy wewnątrz paczki były jak najściślej zapakowane przy użyciu różnego rodzaju wypełniaczy, takich jak styropian czy gąbka. Sprawi to, że poszczególne elementy nie będą się o siebie obijały, a ponadto nie będziemy przepłacać za przewóz pustej przestrzeni.

Ładunek do transportu lotniczego może być zorganizowany w formie pojedynczych paczek lub palet, przy czym ten drugi sposób pociągnie za sobą dodatkowe koszty.

Przedmioty objęte restrykcjami w przewozie lotniczym

Lista przedmiotów objętych restrykcjami w transporcie lotniczym jest dość długa ze względu na jego specyfikę. W zależności od linii lotniczych i rodzaju ładunku, produkty te są bezwzględnie zabronione w przewozie lub wymagają zgody przewoźnika i specjalnych środków ochronnych. W przypadku, kiedy nasz ładunek zalicza się do jednej z niżej wymienionych grup, należy rozważyć wysłanie go drogą morską.

Najczęściej spotykane przedmioty objęte restrykcjami to na przykład:

• materiały wybuchowe,
• gazy,
• produkty łatwopalne lub radioaktywne,
• toksyczne i niebezpieczne substancje,
• silne magnesy,
• baterie litowe,
• metale szlachetne i dzieła sztuki.

Odprawa celna a transport lotniczy

Podczas odprawy celnej (zarówno w kraju nadania, jak i przeznaczenia) potrzebne będą konkretne dokumenty. Najważniejsze z nich to faktura handlowa (commercial invoice) i lotniczy list przewozowy AWB (Air Waybill), a także opcjonalnie Packing List (pełna lista towarów znajdujących się w przesyłce), świadectwo pochodzenia (Certificate of Origin) i inne certyfikaty w zależności od rodzaju ładunku. Dokumenty te są przygotowywane przez spedytora we współpracy ze sprzedawcą.

Na importerze spoczywa obowiązek uiszczenia opłat skarbowych i celnych. Jak już wspominaliśmy, zarówno cło, jak i VAT obliczane będą jako odpowiedni procent z sumy wartości towaru i opłaty za przewóz.

Spedycja lotnicza

Wielu importerów decyduje się na wybór profesjonalnych usług spedycyjnych. Wynika to z trudności dopilnowania całego procesu odbywającego się tysiące kilometrów od nas. Firma spedycyjna planuje i organizuje cały proces logistyczny, m.in. dokonując rezerwacji miejsca w danym locie oraz rozwiązując kwestię dokumentacji. Oferty różnych firm spedycyjnych można porównać w serwisie Shiphub.pl.