Transport morski

Kiedy decydujemy się na import towaru, stajemy przed decyzją, który rodzaj transportu wybrać – lotniczy, kolejowy, a może drogowy? W poniższym artykule przedstawiamy najbardziej popularną metodę przewozu produktów, mianowicie transport morski.

Czym jest transport morski?

Transport morski to określenie sposobu przewozu dużych ilości ładunku przez statki towarowe. Od czasu lat 60. do transportu morskiego stosuje się przede wszystkim kontenery. Konteneryzacja ułatwiła przewóz dużych ładunków, zmniejszyła koszty magazynowania towaru oraz zużycie paliwa, zredukowała niepewność poprzez możliwość namierzenia skrzyni oraz usunięcie potrzeby przeładunku, a także skróciła czas tracony przez jednostki w porcie (wcześniej statki spędzały nawet 2/3 swojego życia w portach).

Transport morski to najpopularniejszy sposób przewozu cargo wśród osób oraz firm zaangażowanych w handel międzynarodowy. Jest on najtańszą i najbardziej przyjazną środowisku metodą, ale i najbardziej czasochłonną.

Największe światowe porty i popularne szlaki morskie

Według World Shipping Council, wszystkie z dziesięciu największych portów kontenerowych znajdują się w Azji, w tym aż siedem w Chinach, włącznie z portem w Szanghaju, który zajmuje pierwsze miejsce na liście. Chiny posiadają długą linię brzegową i używają jej do obsługiwania statków w aż 34 większych i 2000 mniejszych portów.

Największe porty kontenerowe wg kontynentów to:

• Szanghaj (Azja)
• Rotterdam (Europa)
• Los Angeles (Ameryka Północna)
• brazylijskie Santos (Ameryka Południowa)
• panamskie Colon (Ameryka Środkowa)
• morokańskie Tanger Med (Afryka)
• Hedland (Australia)

Największe porty kontenerowe w Europie to:

• Rotterdam (Holandia)
• Antwerpia (Belgia)
• Hamburg (Niemcy)
• Bremen/Bremenhaven (Niemcy)
• Piraeus (Grecja)
• Algeciras (Hiszpania)
• Walencja (Hiszpania)
• Felixstowe (Wielka Brytania)

Polska posiada cztery porty, a mieszczą się one w: Gdańsku, Szczecinie, Gdyni oraz Świnoujściu.

Popularne szlaki morskie przechodzą przez Kanał La Manche, Kanał Panamski, Kanał Sueski, Cieśninę Malakka między Oceanem Spokojnym a Indyjskim, Bosfor, Ormuz na morzu Arabskim, Cieśniny Duńskie oraz Drogę Wodną, Świętego Wawrzyńca w Ameryce Północnej.

Na załączonej poniżej grafice z portalu Marine Traffic można zauważyć główne trasy i skupiska kontenerowców.

Jak wygląda proces transportu morskiego?

Na pierwszy rzut oka, proces przewozu towarów drogą morską może się wydać nieco skomplikowany, jednak po zapoznaniu się z nim bliżej, można zauważyć, że jest on uschematyzowany i uporządkowany.

Krok 1: Odbiór towaru od producenta.

Krok 2: Przewóz towaru do magazynu. Tam towar jest kontrolowany oraz pakowany, a następnie ładowany do kontenera.

Krok 3: Odprawa celna w porcie pochodzenia.

Krok 4: Transport towaru na pokładzie okrętu.

Krok 5: Odprawa celna w porcie docelowym. Brak odpowiednich dokumentów może skutkować zatrzymaniem towaru przez służby celne, tak jak w przypadku portu pochodzenia.

Krok 6: Transport ładunku do magazynu i rozładunek.

Krok 7: Przewóz towaru do miejsca przeznaczenia.

Jak widać, nie jest to przesadnie skomplikowany proces. Wymaga on jednak od nas wcześniejszych przygotowań i ustaleń, takich jak wybór kontenera czy reguł, na których opierać się będzie nasz transport.

Rodzaje transportu morskiego

• FCL (Full Container Load) – fracht kontenerowy. Towar ładowany jest do kontenerów dwudziesto- lub czterdziestostopowych (20’ – 40’) o pojemności 32,3 do 76,6 m³. Ładunek nie może przekraczać maksymalnej dopuszczonej masy – od ok. 21 t do ok. 26 t. (Więcej szczegółowych informacji w naszym wpisie o kontenerach transportowych). FCL jest idealny do przewozu dużych ładunków.
• LCL (Less than Container Load) – fracht drobnicowy. Polega on na dzieleniu przestrzeni jednego kontenera pomiędzy paru importerów. Idealny do przewozu ładunków, które nie zapełniają całego kontenera. Minusem takiego rozwiązania są częste przystanki i otwieranie kontenera w celu doładunku towaru pozostałych konsygnantów.
• Ładunek masowy – przewóz węgla, zboża, drewna i innych surowców w dużych ilościach. Są one przewożone przez specjalny typ okrętu, nazwany masowcem.
• Ładunek ponadgabarytowy – przewóz maszyn i innych konstrukcji, których nie można rozłożyć na mniejsze części.
• Ro-ro (Roll on/Roll off) – towar jest wwożony oraz zwożony z okrętu bezpośrednio w pojeździe.
• Ładunek niebezpieczny – m. in. chemikalia, substancje łatwopalne, toksyczne lub radioaktywne, których transport wymaga specjalnych pozwoleń oraz środków ostrożności. Do tej kategorii należą również przedmioty zawierające baterie takie jak laptopy czy telefony, a także perfumy i aerozole.

Transport morski a Incoterms

Incoterms, czyli Międzynarodowe Reguły Handlu, określają podział kosztów oraz obowiązków pomiędzy sprzedającego a kupującego. Obowiązują również w przypadku transportu morskiego. Warto zapoznać się przynajmniej z paroma popularnymi rozwiązaniami, aby wybrać najbardziej optymalną dla nas opcję.

• EXW (ex works) – reguła z najmniejszą odpowiedzialnością ze strony sprzedającego. Udostępnia on jedynie opakowane produkty wraz z dokumentacją w uzgodnionym wcześniej miejscu. Kupujący ponosi od tej chwili wszystkie koszty oraz odpowiedzialność, dlatego jest to reguła używana najczęściej przez doświadczonych importerów.
• FOB (free on board) – w przypadku FOB, tak jak i EXW, kupujący ma wolność wyboru spedytora. Producent odpowiada za towar do momentu dostarczenia go na statek, co oznacza, że zajmuje się on również odprawą eksportową. Reguła zalecana m.in., ponieważ pozwala na dużą elastyczność. Rozwiązanie z reguły nieco tańsze niż EXW.
• FCA (free carrier) – reguła stosowana do wszystkich środków transportu, a także do transportu kombinowanego. Sprzedający tak jak w przypadku EXW musi dostarczyć towar na uzgodnione miejsce, a dodatkowo dokonać odprawę eksportową.
• CFR (cost and freight) – sprzedający ponosi dodatkowo koszty transportu morskiego do momentu dotarcia jednostki do portu docelowego. Kupujący nie wybiera spedytora, ale już od momentu załadunku ponosi odpowiedzialność za towar i wykup ubezpieczenia.
• CIF (cost, insurance, and freight) – CFR, ale sprzedający ponosi koszty ubezpieczenia towaru do momentu dotarcia do portu docelowego. Metoda bardzo popularna, jednak nie pozwala na transport wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu (w tym celu wykorzystuje się regułę CIP).

Pozostałe reguły to: CPT, CIP, DPU, DAP, DDP oraz FAS.

Wady i zalety transportu morskiego

Zalety:

• tańszy od transportu kolejowego oraz lotniczego;
• możliwy przewóz dużych oraz niebezpiecznych ładunków;
• bardziej przyjazny środowisku niż kolej czy samoloty ze względu na niski stosunek emisji do ilości przewożonego towaru.

Wady:

• długi czas przewozu – zazwyczaj ok 25 – 40 dni;
• możliwe opóźnienia np. z powodu pogody, świąt, zatorów w portach czy problemów przy odprawie;
• konieczność dodatkowego transportu do i z portu.

Transport morski – koszt

Koszt transportu morskiego zależy od paru czynników: wagi i objętości przesyłki, odległości między portem początkowym a docelowym oraz od rodzaju towaru – ładunek niebezpieczny czy wymagający kontenerów chłodzących będzie droższy. Na ostateczny koszt przewozu naszego towaru drogą morską wpływa również rodzaj ubezpieczenia. Nie jest on obowiązkowe, ale zdecydowanie zalecane.

W transporcie morskim, poza kosztem frachtu, obowiązują także dodatkowe opłaty np. dodatek paliwowy, opłata za obsługę kontenerową (CSC/THC), dodatek bezpieczeństwa (ISPS), a także odprawa i opłata dokumentacyjna.

Poniżej znajdują się przykładowe stawki transportu morskiego:

FCL

• Ningbo – Gdynia – 20’DV – 1110 – 1490 USD
• Szczecin – Dublin – 20’DV – 865 USD
• Lizbona – Busan (Korea Południowa) – 20’DV – 1600 – 2400 USD
• Szanghaj – Gdańsk – 40’DV – 1580 – 2100 USD
• Tianjin – Hamburg – 40’HC – 1640 – 1940 USD
• Hamburg – Mundra (Indie) – 40’HC – 1840 USD

LCL

• Haifa (Izrael) – Bangkok – 0.1 m³ – 250 USD
• Istanbuł – Los Angeles – 1 m³ – 100 – 150 USD
• Istanbuł – Singapur – 2.2 m³ – 750 USD
• Ningbo – Gdańsk – 5 m³ – 300 – 545 USD

Transport morski a pakowanie towarów

Aby nasz towar bezpiecznie dotarł do miejsca docelowego, musi być odpowiednio zapakowany. Najwygodniejszym rozwiązaniem jest zapakowanie produktów w kartony i ustawienie na paletach, które następnie ładowane są do kontenerów. Na podstawie wymiarów kartonów oraz palet można wyliczyć, który kontener będzie dla nas najbardziej opłacalny. Towar zwykle ładowany jest na palety w miejscu produkcji lub w magazynach przyportowych.

Dokumenty wymagane do odprawy celnej

Zakupiony przez nas towar nie może opuścić kraju pochodzenia ani dotrzeć do miejsca przeznaczenia bez odpowiednich dokumentów, które sprawdzane są przez celników. Najważniejsze dokumenty to:

• faktura (commercial invoice);
• list przewozowy (packing list);
• konosament, czyli morski list przewozowy (bill of lading);
• certyfikat ubezpieczenia (insurance certificate).

Do tego dochodzą ewentualne certyfikaty, np. świadectwo pochodzenia czy dokumentacja przewożonych przez nas towarów niebezpiecznych.

W skrócie: konosament potwierdza załadowanie towaru na statek, list przewozowy zawiera dokładny spis przewożonych towarów, a faktura potwierdza transakcję zakupu towaru od producenta.

Czym jest spedycja?

Firmy spedycyjne zajmują się logistyką przewozu towarów, w tym wszystkich niezbędnych środków transportu, np. ciężarówki do przewozu towaru z miejsca produkcji do portu, następnie kontenerowca, a na końcu kolejnej ciężarówki. Firmy spedycyjne organizują również wszystkie wymagane do odprawy dokumenty. Aby transport naszych produktów poszedł sprawnie, warto zadbać o dobrą firmę spedycyjną.

Warto mieć na uwadze, że to nie importer, ale właśnie spedytorzy zajmują się organizacją transportu morskiego. Na stronie Shiphub.pl mogą Państwo porównać oferty różnych firm spedycyjnych.